Brzeskie Nekropolie
Cmentarz Przykościelny
Informacje
Na przestrzeni wieków szczególnym poważaniem cieszyły się pochówki w kościołach, w pobliżu Sanctissimum i ołtarzy. Zazwyczaj czyniono to z pobudek religijnych, lecz również w grę wchodził przywilej urodzenia, władzy, bogactwa, bądź pragnienie rozgłosu. W praktyce jednak na pochówek w kościele mogli liczyć niemal wszyscy, którzy na to zasłużyli lub za uzyskane pozwolenie wnieśli odpowiednią taksę.

W podziemiach kościoła parafialnego św. Jakuba w Brzesku, wzniesionego około 1447 r. aż do schyłku XIX w. grzebano fundatorów, kolatorów, duchownych, członków bractw, rajców miejskich i okoliczną szlachtę. W sporadycznych przypadkach nawet w XIX w. otwierano kościelne krypty by pochować w nich co znamienitszych obywateli miasta i dobrodziejów kościoła. W 1863 r. po pożarze Brzeska, z inicjatywy hr. Wita Żeleńskiego herbu Ciołek, szambelana oraz kawalera orderu Franciszka Józefa i Leopolda, wzniesiono przy kościele od strony północnej kaplicę, która w 1873 r. stała się miejscem złożenia jego doczesnych szczątków.

Prócz krypt kościelnych miejscem grzebania zmarłych na przestrzeni wieków był przykościelny Cmentarz św. Jakuba. Być może, że stary drewniany kościół wzmiankowany przez Długosza również posiadał swój cmentarz. Pierwsza wzmianka o cmentarzu przykościelnym pojawia się w roku 1565 w związku z wizytacją biskupią, dokonaną przez bpa krakowskiego Filipa Padniewskiego. Notatka określa, że wspomniany cmentarz znajduje się wokół kościoła, i zaznacza, że jest on dobrze zadbany. Późniejsze wizytacje bpa Andrzeja Trzebickiego z roku 1678 i bpa Michała Kunickiego z roku 1731 podają, że cmentarz był w tym czasie opuszczony i zaniedbany; brak było ogrodzenia, bądź było ono drewniane i źle zachowane. Dopiero przed 1748 r., jak podaje wizytacja bpa Andrzeja Załuskiego, wybudowano wokół cmentarza kamienne ogrodzenie, z dwoma niezamykanymi bramami wejściowymi: większą i mniejszą. Cmentarz przykoscielny Św. Jakuba przez wieki, aż do ok.1825 r. pełnił funkcję brzeskiej nekropolii, na której grzebano mieszczan i duchownych. Dzisiaj brak na nim jednak śladów jakichkolwiek pochówków.

Drugim cmentarzem przykościelnym była nekropolia przy kościele szpitalnym św. Ducha, powstała ok. 1505 r. i znajdująca się niegdyś w okolicy dzisiejszego kościoła szkolnego (Św. Ducha). Niestety brak danych archiwalnych uniemożliwia zapoznanie się z jej historią. Wiadomo jedynie, że w 1785 r. liczyła ona 39 sążni.

(Przytoczony tekst jest fragmentem arykułu Pana Jerzego Wyczesanego pt. Brzeskie Nekropolie, jaki ukazał się na łamach miesięcznika BIM).

« powrót
2013 ZETO S.A.
Wszelkie prawa zastrzeżone.